ΤΕΕ/ΤΚΜ: Υπόμνημα προς τον υπουργό ΥΠ.ΜΕ.ΔΙ.

Το τελευταίο διάστημα έχει τεθεί προς διαβούλευση το νέο νομοθετικό πλαίσιο για τις δημόσιες συμβάσεις, στην οποία συμμετείχαμε με παρατηρήσεις και προτάσεις.

Η γενική εντύπωση που επικρατεί είναι, ότι παρά το γεγονός ότι τόσο το τεχνικό επιμελητήριο όσο και οι κλαδικοί σύλλογοι και σύνδεσμοι, έχουν παρουσιάσει κατά καιρούς , τεκμηριωμένες προτάσεις για τον εκσυγχρονισμό και την επίτευξη διαφανών διαδικασιών στην ανάθεση και την εκτέλεση των δημοσίων συμβάσεων, το υπουργείο ουσιαστικά τις αγνοεί.

Αυτή η εντύπωση ενισχύεται από το γεγονός ότι σε κομβικά σημεία του νέου νομοσχεδίου, δεν λαμβάνονται υπόψιν οι απόψεις που έχουμε διατυπώσει διαχρονικά, χωρίς να δίνεται κάποια αιτιολόγηση από το Υπουργείο, για αυτό.

Ο σκοπός αυτής της επιστολής είναι, να σας επισημάνουμε κάποια προβλήματα, τα οποία θα θέλαμε να εξετάσετε άμεσα, γιατί απειλούν τόσο την επιβίωση του κλάδου όσο και τη διαφάνεια στην ανάθεση και την παραγωγή των δημόσιων έργων. Το «οικοσύστημα» των μικρομεσαίων εργοληπτικών επιχειρήσεων και των γραφείων μελετών έχει φτάσει σε τόσο οριακά επίπεδα, που έστω και μια ολιγόμηνη καθυστέρηση αρκεί για να χαθούν χιλιάδες πολύτιμες θέσεις εργασίας.

Σε αυτήν την κρίσιμη συγκυρία θα θέλαμε λοιπόν να σας επισημάνουμε, τα ακόλουθα ζητήματα τα οποία θεωρούμε ότι πρέπει να αντιμετωπισθούν επειγόντως:

1. Είναι γνωστές οι προσωπικές σας ενστάσεις, τις οποίες έχετε διατυπώσει δημόσια στο παρελθόν, για το σύστημα μελέτη-κατασκευή. Για το σύστημα έχουν επίσης καταγραφεί διαχρονικά οι αντιρρήσεις μας, σε σχέση με τις κατηγορίες των έργων στις οποίες μπορεί να εφαρμοστεί. Στο πρόσφατο Ν/Σ δίνεται η δυνατότητα για επέκταση του συστήματος σε όλα τα έργα. Ελπίζουμε να πρόκειται για λάθος στη διατύπωση που δημιουργεί παρανοήσεις. Ακόμη το προτεινόμενο από το Σ/Ν, σύστημα αξιολόγησης των προσφορών, είτε εφαρμοσθεί το σύστημα σε όλα τα έργα, όπως προβλέπεται στο πρόσφατο Σ/Ν, είτε εφαρμοστεί μόνο σ’ αυτά που προβλέπει η υπουργική απόφαση Δ17γ/256/7/ΦΝ433.5/2013 (ΦΕΚ 2261/Β/11.9.2013),παρουσιάζει κάποιες ανησυχητικές πρωτοτυπίες. Σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου 93 του νόμου, η ανάδειξη του αναδόχου πραγματοποιείται εναλλακτικά είτε λαμβάνοντας υπόψη μόνο τις οικονομικές προσφορές, είτε λαμβάνοντας υπόψη και τις τεχνικές προσφορές (αξιολόγηση των οριστικών μελετών), με ποσοστό 90%-10% στη βαθμολογία (90% η βαρύτητα για την οικονομική προσφορά).Στην πρώτη από τις παραπάνω περιπτώσεις, ανοίγονται οι οικονομικές προσφορές από την Επιτροπή και στη συνέχεια ελέγχεται αν η μελέτη του προσωρινού αναδόχου καλύπτει τις τεχνικές προδιαγραφές και τις απαιτήσεις της Υπηρεσίας και των τευχών του διαγωνισμού. Στη δεύτερη περίπτωση, πάλι ανοίγονται από την Επιτροπή οι οικονομικές προσφορές, και στη συνέχεια γίνεται αξιολόγηση των τεχνικών προσφορών, δηλαδή των οριστικών μελετών!!!Είναι προφανές ότι οι παραπάνω διαδικασίες είναι κάθε άλλο παρά διαφανείς και αδιάβλητες, ίσως και αντισυνταγματικές, αφού η δεύτερη τουλάχιστον παραβιάζει κατάφωρα την αρχή της ίσης μεταχείρισης και της αναλογικότητας και δίνει τη δυνατότητα είτε στην επιτροπή διαγωνισμού είτε στον εκάστοτε κύριο του έργου να παρέμβει στην αξιολόγηση των μελετών. Επιπρόσθετα, και οι δύο διαδικασίες επιλογής αναδόχου υποβαθμίζουν και μάλλον ευτελίζουν την αξία και τη σημασία των μελετών, ανάγοντας την επιλογή αναδόχου ενός σημαντικού τεχνικού έργου σε πράξη καθαρά οικονομικού περιεχομένου. Επίσης σε ότι αφορά το σύστημα μελέτη-κατασκευή θα πρέπει, κατά τη γνώμη μας, η αμοιβή των μελετητών να αποδίδεται απευθείας σε αυτούς από το φορέα ανάθεσης και εκτέλεσης του έργου, για να αποφευχθούν οι πρόσθετες καθυστερήσεις στην καταβολή της.
2. Η αναβολή της υποχρεωτικής χρήσης του Ε.Σ.Η.ΔΗ.Σ. για τις δημόσιες συμβάσεις εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών του Ν.3316/2005 καθώς και τις δημόσιες συμβάσεις εκτέλεσης έργων, για όλους τους φορείς του Δημοσίου, για την 30-04-2017,έγινε χωρίς επαρκή αιτιολόγηση και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν ήταν απαραίτητη. Απόδειξη, ο διεθνής διαγωνισμός του Κτηματολογίου που προκηρύχθηκε την προηγούμενη εβδομάδα από την Ε.Κ.Χ.Α. Α.Ε., προϋπολογισμού σχεδόν μισού δισεκατομμυρίου, ο οποίος θα διεξαχθεί στα τέλη Μαίου, από την πλατφόρμα του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων. Η αναβολή μέχρι το 2017 της υποχρεωτικής διεξαγωγής ηλεκτρονικών διαγωνισμών για πολλές περιπτώσεις δημοσίων συμβάσεων, θα πρέπει να επανεκτιμηθεί, γιατί η ηλεκτρονική διαδικασία συμβάλλει αποφασιστικά στη διαφάνεια και τον υγιή ανταγωνισμό σε μια δύσκολη οικονομική συγκυρία.
3. Πρέπει άμεσα να ληφθούν μέτρα για την προστασία της διαδικασίας των διαγωνισμών μελετών από τις αλόγιστες οικονομικές προσφορές, δηλαδή τις τεράστιες εκπτώσεις. Το ΤΕΕ και οι Σύλλογοι μελετητών έχουν επανειλημμένα προτείνει τρόπους για τον έλεγχο των μεγάλων εκπτώσεων, χωρίς ποτέ να εισακουστούν από το αρμόδιο Υπουργείο. Οι προτάσεις έχουν συνταχθεί και συμφωνηθεί ομόφωνα από τα μέλη της «Ομάδας Εργασίας για άμεσες παρεμβάσεις στο θεσμικό πλαίσιο ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών του ν. 3316/2005» (Υ.Α. Υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων με αριθ. Δ17γ/14/57/ΦΝ 439/30.5.2014), στην οποία μετείχαν υπηρεσιακοί παράγοντες του Υπουργείου Υποδομών, οι εκπρόσωποι των Συλλόγων Μελετητών, και εσείς με την τότε ιδιότητά σας, ως προέδρος του ΤΕΕ. Η άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος με βάση το πόρισμα της ομάδας εργασίας είναι άκρως επείγουσα για την επιβίωση των γραφείων μελετών, με ότι αυτό συνεπάγεται για χιλιάδες θέσεις εργασίας. Ένα πρώτο μέτρο θα μπορούσε να βοηθήσει προσωρινά είναι η αύξηση -με απόφασή σας-της βαρύτητας του κριτηρίου ανάθεσης της τεχνικής προσφοράς στο 85%, από 75% που είναι σήμερα.

4. Απαιτείται άμεση σύνταξη και έγκριση με υπουργική απόφαση πρότυπων τευχών διαγωνισμού/δημοπράτησης για μελέτες και έργα, για την εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου. Κάθε καθυστέρηση θα δημιουργήσει φαινόμενα αδιαφάνειας και στρεβλώσεις στον υγιή ανταγωνισμό.

Συνάδελφε,

ο τεχνικός κλάδος, από την αρχή της κρίσης, έχει πέσει θύμα πλήθους διατάξεων, που θεσμοθετήθηκαν για τις ανάγκες των μνημονίων βιαστικά και χωρίς ουσιαστική διαβούλευση.Η έλλειψη προκαταρκτικού διαλόγου πριν τη δημοσίευση νομοσχεδίων και η «διαβούλευση» για καθαρά τυπικούς λόγους οδηγεί σε νόμους αντιπαραγωγικούς και ανεφάρμοστους. Έχουμε τη βούληση να συμβάλλουμε σε κάθε προσπάθεια της πολιτείας για να διορθώσει αυτήν την κατάσταση.

Τέλος θα θέλαμε για ακόμη μια φορά και με τον πιο κατηγορηματικό τόνο να σας επισημάνουμε, ότι η άμεση αντιμετώπιση, με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, όσων θίγουμε με την παρούσα επιστολή, έχει κρίσιμη σημασία για την επιβίωση των μικρομεσαίων εργοληπτικών εταιρειών και των γραφείων μελετών και τη διασφάλιση του υγιούς ανταγωνισμού και της διαφάνειας, στην παραγωγή των δημόσιων έργων, στο επόμενο κρίσιμο διάστημα.