Προτάσεις για τη διαμόρφωση των θέσεων της Ανασυγκρότησης Μηχανικών για την αναμόρφωση της Δημόσιας Διοίκησης

του Γιώργου Χρίστογλου
Αγρ.-Τοπογράφου Μηχανικού MSc Συγκοινωνιολόγου

 Έχοντας υπόψη ότι τα ως σήμερα ληφθέντα μέτρα τα οποία επικεντρώθηκαν μόνο στον περιορισμό των εξόδων του Δημοσίου Τομέα ως αποτέλεσμα της σοβαρής οικονομικής κρίσης που βιώνει η χώρα μας, κρίνουμε απαραίτητο να συμμετέχουμε στο διάλογο που ανοίγει για τη Δημόσια Διοίκηση με θέσεις και προτάσεις που στόχο θα έχουν την αναμόρφωση της δομής και τον εξορθολογισμό των δαπανών του Δημοσίου Τομέα ώστε να έχει τον ρόλο του αρωγού στην ανάπτυξη και ταυτόχρονα να διαφυλάττει το δημόσιο συμφέρον.

Πέρασαν ήδη πέντε χρόνια με την χώρα σε κρίση, στα οποία δεν έγινε καμιά σοβαρή προσπάθεια εξορθολογισμού του Δημοσίου. Αντίθετα κάποιες αποσπασματικές νομοθετικές παρεμβάσεις όπως ο Ν.3852/2010 (Καλλικράτης), ενώ φιλοδοξούσαν να αναδιοργανώσουνφιλοδοξούσαν να αναδιοργανώσε την τοπική αυτοδιοίκηση, δημιούργησαν ένα άνευ προηγουμένου χάος αρμοδιοτήτων και γραφειοκρατία. Επιπλέον η απίστευτη χρονοτριβή των προηγούμενων κυβερνήσεων στην υλοποίηση ενός προγράμματος αξιολόγησης των Δημοσίων Υπαλλήλων οδήγησε στην λήψη οριζόντιων μέτρων όπως η αναγκαστική εφεδρεία (Ν.4024/2011) και οι διαδοχικές ρυθμίσεις για διαθεσιμότητες που έδιωξαν από το Δημόσιο αδιακρίτως καλά στελέχη μαζί με ανεπαρκή και στελέχη με επιστημονικές ειδικότητες μαζί με ανειδίκευτους, δημιουργώντας τεράστια κενά στις Υπηρεσίες.

Τα προαναφερθέντα λάθη των προηγουμένων κυβερνήσεων πρέπει να μας διδάξουν ώστε να μην επαναληφθούν. Εμείς οι
Μηχανικοί Δημόσιοι Υπάλληλοι της Ανασυγκρότησης Μηχανικών δεχόμαστε ότι θα πρέπει να αλλάξει η μορφή του Δημόσιου Τομέα και είναι προφανές ότι οδηγούμαστε σε ένα νέο Δημόσιο που κυρίως θα ελέγχει και θα πιστοποιεί διαδικασίες καθώς και θα προστατεύει (ως οφείλει) το γενικό Δημόσιο συμφέρον τόσο σε κεντρικό επίπεδο, όσο και σε περιφερειακό με έμφαση στην αποκέντρωση των διαδικασιών και όχι στην γραφειοκρατική συγκέντρωση τους. Για την επίτευξη της μετατροπής αυτής και για την βέλτιστη λειτουργία της, θα χρειαστούμε προφανώς Δημόσιους Υπάλληλους με εξειδικευμένες γνώσεις και ειδικότερα Μηχανικούς οι οποίοι λόγω της φύσης του γνωστικού τους αντικειμένου είναι ο κατεξοχήν αναπτυξιακός κλάδος που μπορούν να ελέγξουν, να πιστοποιήσουν και να υλοποιήσουν αναπτυξιακές διαδικασίες.

Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων, πρέπει οπωσδήποτε να υλοποιηθούν τα παρακάτω:

1. Πρώτα θα πρέπει να προσδιοριστεί με επιστημονικές μεθόδους και μελέτες το τι είδους δημόσιο τομέα και με ποιό ρόλο θα πρέπει να έχει η χώρα, αξιοποιώντας τις υφιστάμενες δομές αλλά και την διαθέσιμη εμπειρία και γνώση των στελεχών και από αυτό το πρώτο βήμα θα προκύψει η αναγκαία δομή του και η απαιτούμενη στελέχωση του ανά ειδικότητα.

2. Κατόπιν θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή μέτρα οργάνωσης της δομής του Δημοσίου, με αξιολόγηση του προσωπικού με καλά μελετημένα κριτήρια. Η αξιολόγηση θα πρέπει να βασίζεται σε επίτευξη στόχων (στοχοθεσία) και όχι σε γραπτές εξετάσεις. Σίγουρα απορρίπτουμε την λογική της βεβιασμένης αξιολόγησης που είχε αναγγελθεί το 2011 και μοναδικό σκοπό είχε την απόλυση των αποτυχόντων και αντιπροτείνουμε μια αξιολόγηση:

o   ορθολογική (βασισμένη πρώτα στο τί μοντέλο Δημόσιου Τομέα θέλουμε),

o   τακτική (ανά τακτά χρονικά διαστήματα) και

o   αδιάβλητη διαδικασία (χωρίς τις υπερβολές που εισηγήθηκε η προηγούμενη κυβέρνηση - «συνέλευση εργαζομένων» σαν ένα είδος λαϊκού δικαστηρίου που θα υπονόμευε το κύρος του Διευθυντή και του Τμηματάρχη).

Η αξιολόγηση θα πρέπει να εφαρμοστεί σε όλον τον Δημόσιο Τομέα με την συνεργασία αναγνωρισμένων εξειδικευμένων φορέων (ΑΣΕΠ) και κατά τη γνώμη μας θα πρέπει να βασίζεται σε σύστημα μοριοδότησης που θα προκύπτει από τα παρακάτω:

·         Επίτευξη/υλοποίηση προκαθορισθέντων στόχων ανά οργανική μονάδα και ανά υπάλληλο (στοχοθεσία)

·         Εισήγηση άμεσου Προϊσταμένου του υπαλλήλου

·         Συνέντευξη από επιτροπή ενός αξιόπιστου και εξειδικευμένου φορέα που εποπτεύει την αξιολόγηση (π.χ. μια μετεξέλιξη του ΑΣΕΠ με διευρυμένες αρμοδιότητες)

·         Αξιολόγηση τυπικών προσόντων (πτυχία, γνώση ξένων γλωσσών, χρόνια προϋπηρεσίας, πεπραγμένα και υπηρεσιακός φάκελος)

3. Ένα ακόμα πρόβλημα που επιδεινώνει την λειτουργία του Δημόσιου τομέα είναι η έλλειψη των απαραίτητων ειδικοτήτων και η υπερπληθώρα των αντιπαραγωγικών ή ξεπερασμένων ειδικοτήτων. Θα πρέπει να τερματιστεί η μέχρι πρόσφατα εφαρμοζόμενη διαδικασία όπου κάθε φορέας έκανε μόνος του τα αιτήματα για νέο προσωπικό ιεραρχώντας περίπου ανεξέλεγκτα τις ανάγκες του καθώς και τις ειδικότητες και το πλήθος που ζητούσε. Πρέπει ο αριθμός και οι ειδικότητες του προς πρόσληψη προσωπικού ανά φορέα να προκύπτουν από επιτροπή σε κεντρικό επίπεδο η οποία θα ελέγχει αν τα αιτήματα του φορέα συμπίπτουν με τον σχεδιασμό που περιγράφεται στο υπ’ αρ. 1 εδάφιο. Σαν γενική διαπίστωση υπάρχει μεγάλη έλλειψη Διπλ. Μηχανικών στις Τεχνικές Δημόσιες Υπηρεσίες.
4. Αναγκαία είναι και η κωδικοποίηση της νομοθεσίας με έμφαση στις σαφέστερες, απλούστερες και ταχύτερες διαδικασίες, τα περισσότερα σχετικά νομοθετήματα (του Καλλικράτη συμπεριλαμβανομένου) δημιούργησαν πρόσθετη γραφειοκρατία και αγκυλώσεις. Τομείς όπως η διαχείριση των δημόσιων έργων και οι απαλλοτριώσεις έχουν τόσο πολύ γραφειοκρατία και δημιουργούν πολυετείς καθυστερήσεις, που εξαιτίας τους δεν υλοποιούνται ή και απεντάσσονται έργα (συγχρηματοδοτούμενα του ΕΣΠΑ) και χάνει η χώρα πολύτιμα κονδύλια.
5. Επιπλέον θα πρέπει να τροποποιηθεί και να βελτιστοποιηθεί το σύστημα των ηλεκτρονικών δημόσιων συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ), διότι στην σημερινή του μορφή αδυνατεί να εξυπηρετήσει τις μελέτες και τα τεχνικά έργα (ενώ είναι πλέον υποχρεωτική η εφαρμογή του), επιπλέον δεν είναι εύχρηστο.
6. Θα πρέπει να υπάρξει οπωσδήποτε μια νέα προσέγγιση στο θέμα των ελεγκτικών μηχανισμών των Δημοσίων Έργων. Οι μηχανικοί ΔΥ δεν φοβούμαστε κανέναν έλεγχο, από οποιοδήποτε φορέα σχετικά με κάθε πτυχή της διαδικασίας κατασκευής των έργων. Αλλά τα τελευταία χρόνια έχουν πολλαπλασιαστεί οι ελεγκτικοί μηχανισμοί και οι φορείς, οι οποίοι είναι ανεξάρτητοι μεταξύ τους και δεν λαμβάνουν υπόψη τους ελέγχους που έχουν ήδη διενεργηθεί. Έχει δοθεί υπέρμετρο βάρος στην διοικητική και οικονομική διαχείριση και έλεγχο των έργων σε βάρος της επίβλεψης και της ίδιας της παραγωγικής κατασκευαστικής εργασίας. Το αποτέλεσμα είναι:

·         χρονοβόρες διαδικασίες ελέγχου που καθυστερούν τις εργασίες κατασκευής (δηλαδή το πραγματικό έργο),

·         πολλαπλοί έλεγχοι στο ίδιο αντικείμενο και τις ίδιες διαδικασίες από διαφορετικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς και φορείς,

·         υπέρμετρη γραφειοκρατία και απώλεια χιλιάδων εργατοωρών από τους μηχανικούς ΔΥ που αντί να επικεντρώνονται στο πραγματικό έργο και στην επίβλεψη του (όπου είναι και νομικά υπεύθυνοι), να κάνουν έρευνα σε φακέλους και να βγάζουν φωτοαντίγραφα εγγράφων για να τα αποστείλουν σε κάθε ελεγκτικό φορέα, με τον επιπλέον φόβο να βγεί ο έλεγχος αρνητικός για κάποιον τυπικό λόγο.

Η λύση σε αυτό το μεγάλο πρόβλημα είναι προφανής:

α) ότι έχει αναρτηθεί στην «Διαύγεια» δεν θα πρέπει να ζητείται ξανά από κανέναν ελεγκτικό μηχανισμό,

β) οι ελεγκτικοί μηχανισμοί και φορείς να έρχονται επί τόπου του έργου και στην επιβλέπουσα υπηρεσία και να διενεργούν μόνοι τους όποιο έλεγχο θέλουν χωρίς να απαιτούν χιλιάδες φωτοαντίγραφα εγγράφων,

γ) ότι έχει ελεγχθεί προγενέστερα από ελεγκτικό μηχανισμό δεν θα πρέπει να ξαναελέγχεται απλά ο κάθε επόμενος έλεγχος θα μπορεί να ζητά τα αποτελέσματα των προηγουμένων ελέγχων,

δ) θα πρέπει να μειωθεί ο αριθμός των ελεγκτικών υπηρεσιών και φορέων στους απολύτως απαραίτητους (με γενναία νομοθετική μεταρρύθμιση). Ενδεικτικά σήμερα ένα συγχρηματοδοτούμενο έργο ελέγχεται (στίς ίδιες αλληλοκαλυπτόμενες ενέργειες και διαδικασίες) από: την Οικονομική Επιτροπή, το Ελεγκτικό Συνέδριο, την Διαχειριστική Αρχή, την Ανεξάρτητη Αρχή Συμβάσεων, την Αποκεντρωμένη Διοίκηση και ο κατάλογος συνεχίζεται….

7. Τέλος θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη και το μισθολογικό κόστος κάθε εργαζόμενου όταν θέλουμε να εξοικονομήσουμε δημόσιες δαπάνες, διότι δεν επιβαρύνουν όλοι οι εργαζόμενοι το ίδιο. Πρέπει όλοι να συνεισφέρουν ισότιμα στην εθνική προσπάθεια για τον τερματισμό της κρίσης και κάθε ειδικότητα εφόσον αμείβεται με Δημόσιο χρήμα θα πρέπει να λαμβάνει τον ίδιο αξιοπρεπή μισθό ανεξαρτήτως του φορέα που υπηρετεί.

Οι Μηχανικοί Δημόσιοι Υπάλληλοι της Ανασυγκρότησης Μηχανικών δεσμεύονται να αγωνιστούν ώστε το ΤΕΕ να έχει ουσιαστικό ρόλο ως τεχνικός σύμβουλος της πολιτείας όσον αφορά την αναμόρφωση της Δημόσιας Διοίκησης και την βέλτιστη λειτουργία των τεχνικών δημόσιων υπηρεσιών.

Οι σημερινοί καιροί επιτάσσουν την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων με βάση τις παραπάνω αρχές. Κάθε μεταρρύθμιση ξεκινά με μικρά βήματα, εμείς πρέπει άμεσα να κάνουμε το πρώτο βήμα γιατί έχουμε εξαντλήσει πλέον ως χώρα τα χρονικά μας περιθώρια.